22 stycznia 2025
Środa, 22 dzień roku

Imienieny obchodzą:
Anastazy, Wincenty, Wiktor
Realizowane projekty Strona główna / Realizowane projekty / Międzynarodowe / CHEST / SEMINARIA ONLINE - Dziedzictwo kulturowe 


 SEMINARIA ONLINE PROJEKTU CHEST

DZIEDZICTWO KULTUROWE  (Materialne i niematerialne)


 


 

 

 

1. "Topienie marzanny" (21 marca 2020) -  film Danuta Koleśnik

 

 

2. "Zabytki, magiczne miejsca Białegostoku i związane  z nimi ciekawostki" 

 

     (10 czerwiec 2020) - film -  Jadwiga Barcewicz;  Waldemar Malewicz 

 

 

3. "Moc Nocy Świętojańskiej" (11 czerwca 2020) film - Bożenna Krzesak - Mucha,

 

     Zofia Stanisławska 

 

 

4. "Wersal Podlaski - Pałac Branickich"  (11 czerwca 2020) film - Jadwiga Barcewicz,

 

     Waldemar Malewicz 

 

 

5. Polskie Madonny - "Jasna Góra w Częstochowie" (3 sierpnia 2020) artykuł -

 

    Maria Beręsewicz&Krystyna Szewczyk  

 

 

6. "Tańce narodowe krajów partnerów projektu CHEST" artykuł - Jadwiga Barcewicz

 

 

6a. "Tańce narodowe krajów partnerów projektu CHEST; polski, Litwy, Portugalii,   

       Turcji" (8 sierpnia 2020) film - Jadwiga Barcewicz 

 

7. "Puszcza Knyszyńska i jej zabytki kulturowe"  (8 września 2020) film -

     Jadwiga Barcewicz

 

8. "Cuda materialne Polski" (12 października 2020) film - Jadwiga Barcewicz

 

9"Królowa polskich kolęd "Bóg się rodzi" ( 27 listopada 2020) film -

     Waldemar Malewicz&Jadwiga Barcewicz

 

9a. "Królowa polskich koled "Bóg się rodzi" (27 listopada 2020) artykuł -

      Jadwiga Barcewicz

 

10. "Język Esperanto jako nośnik kultury esperanckiej" -  (21 stycznia 2021r.)

       Jadwiga Barcewicz

 


11Część 1. "Ręcznik jako przedmiot - sakrum w życiu mieszkańców prawosławnych

      Podlasia ";  Część 2. "Z ręcznikiem i piosenką przez życie" -  film  (9 marca 2021)

      Nina Bielenia 


 12. "Podlaskie Muzum Kultury Ludowej"  (23 marca 2021)  - film Jadwiga Barcewicz


 


1. Topienie marzanny ( 21 marca 2020)


 

Prezentację w formacie PPT opracowała i przygotowała Danuta Koleśnik, konwersję na format jpeg i Mp4 plus podkład muzyczny pobrany z prezentacji  pt. TOPIENIE MARZANNY-_71psqf51BE  przekonwertowała Jadwiga Barcewicz. 



 


Dyskusja, opinie, uwagi....


Jak zwykle twoja praca z prezentacjami daje ogromnie dużo do ich odbioru. Piosenka o Marzannie jest świetna i myślę czy ją jakoś nie wykorzystać dodatkowo. Ale przyznam się, że jak oglądałam tę prezentację to bardziej wsłuchiwałam się w piosenkę bo tak mi się podobała niż patrzyłam na tekst czy obraz i chyba mi umknęła treść prezentacji. Co ty na to? Czy to jest problem mojej percepcji?

Danuta

 


2. Zabytki, magiczne miejsca Białegostoku i związane
    z nimi ciekawostki (10 czerwiec 2020)
 
 W efekcie wielkiej  pracy i zaangażowania  Jagody i Waldka mamy następną piękną projektową prezentację, tym razem  o dziedzictwie kulturowym. Faktycznie opowieści Waldka pokazują całkowicie inny Białystok. Dla wielu i dla mnie całkowicie nie znany. Opowiadania te  fantastycznie przybliżąją nam dawne czasy.
Gratuluję Jagodzie i Waldkowi.
Tytuł tej foto prezentacji: "Zabytki, magiczne miejsca Białegostoku i związane z nimi ciekawostki"
Autorami są: tekst&narracja Waldemar Malewicz; foto, nagranie, napisy, opracowanie w formacie mp4 Jadwiga Barcewicz.
Gratuluję Jagodzie  i Waldkowi.
Miłego oglądania i słuchania
Danuta Sajur 


 Dyskusja, opinie, uwagi.....

 


 


Leonida Stepanowicz. Powiedzenie "cudze chwalicie a swego nie znacie" jest zawsze aktualne. Prezentacja jest taką przypominajką i motywacją do odwiedzenia "znanych" lecz innych miejsc.


Gratuluję Waldkowi za kolejną gawędę historyczną, a Jagodzie za ładne zdjęcia. Pozdrawiam Maria Beręsewicz


Film jest zrobiony profesjonalnie. Ukazuje nam zabytki Białegostoku w bardzo ciekawy sposób. Gratuluję autorom Alicja Temler


Jak zwykle z ogromną przyjemnością wysłuchałam gawędy Waldka o zabytkach i magicznych miejscach Białegostoku. Dziewięć wspaniałych opowieści! I duża motywacja, by odkryć te miejsca na nowo. Waldek, zapamiętam, że  Braniccy Gryfici są lepsi niż ci herbu Korczak, i co to jest ohel, i o świętych parach też...! Kolejne gratulacje dla Jagody. I w ogóle - pomysł seminariów online, gdy z powodu pandemii nie możemy się spotykać, bardzo dobry! I wielokrotnie można do filmików wrócić! Pozdrawiam wszystkich uczestników projektu CHEST. Bożenna Krzesak-Mucha



Z ogromną przyjemnością wysłuchałam opowieści o zabytkach Białegostoku. Waldek ma ogromną wiedzę, którą w fantastyczny sposób potrafi przekazać. Gratulacje dla Waldka i Jagody za przygotowanie prezentacji. Barbara Delis


 


Witam uczestników projektu CHEST na następnym seminarium on-line.
Tym razem zawdzięczamy go wspaniałemu duetowi Bożennie Krzesak-Musze i Zosi Stanisławskiej. Opracowały one temat Kupały bardzo fachowo a nawet znalazły orginalną tradycyjną pieśń o nocy świętojańskiej, która ilustruje to święto i wzbogaca tę prezentację. Ich tekst znajdzie się również w książce projektowej.
Zobaczcie jaką wspaniałą, kreatywną grupę stanowimy. UTW może być z nas dumne. 
Bardzo ale to bardzo gratuluję Bożennie i Zosi.
Danuta

 3. Moc Nocy Świętojańskiej ( 11 czerwca 2020r.)



 Na format z PPTX na Mp4 przekonwertowała i opracowała na stronę Jadwiga Barcewicz


 


 
Gratuluję Bożenie i Zosi za przypomnienie zwyczajów związanych z Nocą Świętojańską Pozdrawiam Maria Beręsewicz


Obejrzałam  film , jest ciekawy i zawiera wiele interesujących faktów. Muzyka bardzo dobra, odpowiednia do tematu. Coraz więcej słuchaczy włącza się w tworzenie ciekawych informacji to bardzo budujące. Alicja Temler


Prezentacja jest bardzo ciekawa ,przedstawione zwyczaje pogłębiły moją dotychczasowa wiedzę o Nocy Świętojańskiej. Barbara Delis
 

 


Witam ponownie uczestników projektu CHEST.
Zapraszam na kolejne seminarium on-line projektu CHEST.
Tandem - Jagoda i Waldek przedstawia kolejną prezentację o dziedzictwie kulturowym Podlasia. 
Tym razem prezentują naszą perełkę Podlasia, nasz Wersal Podlaski - Pałac Branickich. Zdawałoby się, że wszyscy z nas oglądali ten Pałac wiele razy. Ale w opowieści Waldka  ukazuje się on jakby inny, większy, bogatszy.
Serdecznie zapraszam do przyjemnego i spokojnego oglądania tej prezentacji.
Danuta

 4. Wersal Podlaski - Pałac Branickich ( 11 czerwca 2020 )




 Dyskusja, opinie, uwagi....


 


Dziękuję i gratuluję Waldkowi i Jagodzie za opowieść o Pałacu Branickich. Maria Beręsewicz


 


Dziękuję za piękną prezentację. Waldemara barwa głosu zachęca do słuchania i oglądania. Za każdym razem widzę coś na co przedtem nie zwróciłam uwagi więc idę szukam sprawdzam. Odnalazłam znaki zodiaku całej swojej rodziny. Te żywioły są takie niewinne. Pozdrawiam. Leonida Stepanowicz


 


 


 W ramach dyskusji zamieszczam jako ciekawostkę "Codzienny plan dnia Jana Klemensa Branickiego" (JB)



Walentyna Kendra Chętnie wzięłabym udział w zwiedzaniu Pałacu Branickich oraz ogrodów z przewodnikiem. Myślę że chętnych byłoby więcej. Najciekawiej opowiada oczywiście Pan W. Malewicz. Dziękuję za piękną prezentację tego miejsca.


 

Zofia Pytel - Król Dużo dowiedziałam się z tego pięknego filmu. Bardzo Wam dziękuję.


 

Teresa Stefanowicz Mamy perełkę , która cieszy oczy i przypomina nam dawne czasy. Dziękuję za piękną prezentację.


 


 5. POLSKIE MADONNY


 5.1 Jasna Góra w Częstochowie, miejsce kultu Matki Bożej

       zwanej  Jasnogórską albo Częstochowską ( 3 sierpnia 2020)


Nazwę wzgórzu, wznoszącemu się na wysokość 293 m, nadali paulini, którzy przybyli z Węgier w 1382 r. Zapożyczyli ją od macierzystego klasztoru św. Wawrzyńca na Jasnej Górze w Budzie (in Claro Monte Budensi).

Na wzgórzu tym znajdował się wówczas mały drewniany kościółek parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Klasztor paulinom ufundował książę Władysław Opolczyk, podarowując jednocześnie ikonę przywiezioną z Bełza.

Wraz ze wzrostem kultu Matki Bożej klasztor rozbudowywał się. Król Władysław Jagiełło ze swą żoną św. Jadwigą ufundował gotycką kaplicę, do której w latach 1642-1644 dobudowano kolejną trzynawową część barokową. W XVII wieku obok tej budowli stanęła barokowa bazylika pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. 



Fot.1 Kościół na Jasnej Górze M. Rawluk ((Album "Sanktuaria Polskie". nr 2/2005. Wydawnictwo Fakt) 


Sercem, największym skarbem i tajemnicą Jasnej Góry jest obraz Matki Bożej zwanej Jasnogórską albo Częstochowską, a także Czarną Madonną. 

Obraz ten ma niezwykłe dzieje i mimo ogromnej popularności, wielu badań i prac historycznych - zagadka powstania i pochodzenia obrazu nie została całkowicie wyjaśniona.  



 

Fot.2 Wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej autor G. Skowronek  (Album "Sanktuaria Polskie". nr 2/2005. Wydawnictwo Fakt)


Przedstawiane są zwykle dwie historie: jedna - tradycyjna, otoczona legendą, druga – naukowa prezentowana przez badaczy i historyków.

Legenda głosi, że ikonę namalował sam św. Łukasz na deskach stołu, przy którym modliła się i spożywała posiłki Święta Rodzina. Z Jerozolimy do Konstantynopola przywiózł ją cesarz Konstantyn. Następnie dostał ją w darze książę ruski Lew, służący w wojsku cesarskim. Ikona została przewieziona na Ruś i tu zasłynęła licznymi cudami. Podczas walk polsko-węgiersko-ruskich ukryto ją na zamku w Bełzu.

Tam odnalazł ją Władysław książę opolski, któremu zarząd Rusi powierzył Ludwik Węgierski. Szczególnie zaczął czcić ten obraz, kiedy za jego przyczyną odniósł zwycięstwo nad oblegającymi Bełz wojskami litewskimi i tatarskimi.

Podobno doszło do tego w trakcie ataku na miasto. Strzała wystrzelona przez Tatara zraniła ikonę Matki Bożej. Wtedy nagle pojawiła się mgła, która spowiła atakujących, wywołując wśród nich strach i panikę. Książę Władysław, wykorzystując tę okazję, uderzył z wojskiem na nieprzyjaciół i zwyciężył.

Pod koniec swych rządów na Rusi książę postanowił przewieść ikonę na Śląsk. Jednak wóz na który załadowano obraz nie mógł ruszyć, mimo zaprzęgania do niego coraz większej ilości koni. Wówczas Opolczyk ukląkł i złożył ślubowanie, że wybuduje kościół na cześć Boga Wszechmogącego, Błogosławionej Maryi Panny i Wszystkich Świętych, umieści w nim obraz, ufunduje klasztor, w którym osadzi paulinów, odpowiednio ich uposażając. Gdy książę wraz z otoczeniem, po odmówieniu modlitwy wstał, konie bez trudu ruszyły.

Od samego początku wizerunek Czarnej Madonny na Jasnej Górze był źródłem wielu uzdrowień. Przyciągał tysiące ludzi w nadziei zbawienia i uzyskania odpustów. Jego sława wzrosła po świętokradczym napadzie w 1430 r., przypisywanym husytom. Sprawcy ukradli obraz i próbowali go wywieść, jednak konie odmówiły posłuszeństwa. Wtedy rabusie pocięli obraz szablą i z całej siły uderzyli nim o ziemię. Dokładnie w tym miejscu wytrysnęło źródełko. Zniszczony wizerunek poddano renowacji, ale śladów po szabli nie udało się usunąć.

Taką historię obrazu przekazuje najstarszy rękopis, którego odpis z 1474 r. przechowywany jest w zbiorach archiwum na Jasnej Górze.

Obraz Maryi zasłynął licznymi łaskami i cudami. Jednym z nich jest obrona wzgórza przed Szwedami w 1655 r., oblegającymi mury zakonu. Tuż przed obroną Jasnej Góry przeor Augustyn Kordecki odprawił mszę przed cudownym obrazem, a potem poprowadził procesję eucharystyczną po wałach otaczających miasto, błogosławiąc obrońców. Po 40 dniach oblężenia Jasna Góra zwyciężyła, mimo dziesięciokrotnie większej przewadze liczebnej wojsk szwedzkich.

Złożone, w duchu wdzięczności za ocalenie obrazu, klasztoru, kraju, śluby króla Jana Kazimierza w 1656 r. we Lwowie na zawsze ustanowiły Jasnogórską Bogurodzicę Królową Korony Polskiej. Uroczysta koronacja koronami podarowanymi przez papieża Klemensa XI w 1717 r. potwierdziły jej znaczenie dla wiary Kościoła w Polsce. Odtąd Jasna Góra stała się miejscem zawierzenia Matce Bożej wszelkich spraw indywidualnych, rodzinnych i narodowych.

Ostatnie badania naukowe dowodzą, że wizerunek Madonny powstał prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku, jako ikona bizantyjska. Został namalowany temperą, na płótnie naklejonym na trzy sklejone lipowe deski, z wyrzeźbionymi w nich wypukłymi nimbami wokół głów obu postaci. Deski mają grubości 3,5 cm. Wymiary obrazu: 120,2 x 81,6 cm, w ramie 137 x 97,2 cm.

Obraz przedstawia Najświętszą Pannę Maryję z Dzieciątkiem Jezus na lewej ręce, w monumentalnym i dostojnym ikonograficznym układzie typu bizantyjskiej Hodegetrii, czyli Tej, która wskazuje drogę zbawienia, poprzez Chrystusa.

Matka Boża ma twarz przepełnioną smutkiem, o ciemnym obliczu z widocznymi na prawym policzku dwoma podłużnymi rysami po cięciu szablą i jedną poprzeczną na linii nosa. Na szyi jest jeszcze sześć zranień. Wzdłuż policzka spływa kosmyk falistych brązowych włosów. Prawą ręką wskazuje na Jezusa, który też ma smutną, ciemną twarzyczkę. Unosi prawą rączkę w geście błogosławieństwa, natomiast w lewej trzyma Ewangelię czyli Dobrą Nowinę o zbawieniu świata. Bogato zdobione suknie i płaszcz Maryi na czerwonej podszewce oraz kunsztowne korony podtrzymywane przez aniołów świadczą o królewskości Bogurodzicy i Dzieciątka.

Od początku XVIII wieku obraz przystrajano, tzw. sukienkami. Z których zachowały się dwie brylantowa i rubinowa. Uszyte są z klejnotów ofiarowywanych Matce Boskiej w formie wotów dziękczynnych. Każdego roku w Wielkim Tygodniu, w Wielki Czwartek, ojcowie i bracia paulini uroczyście dokonują obrzędu zmiany sukienki.

Do Jasnogórskiej Pani podążają wierni już ponad 600 lat, z kraju i z zagranicy, wierząc w znalezienie pocieszenia i wysłuchania próśb. Ponad 50 szlaków pielgrzymkowych prowadzi do Częstochowy, do Sanktuarium Wielkiej Nadziei, jak je nazywał św. Jan Paweł II. Tutaj zawierzył swoją pasterską misję słynnym zawołaniem: „Totus Tuus, Maria! - Cały Twój Maryjo!”.

Źródło:

- Przewodnik po Jasnej Górze autorstwa o. Jerzego Tomzińskiego i o. Konstancjusza Kunzy.               

  Wydawnictwo Zakonu Paulinów. 2015

-  Sanktuaria polskie-Grzegorz Jankowski. Wydawnictwo Fakt.

Opracowały:

Maria Beręsewicz i Krystyna Szewczyk 


 Dyskusja; uwagi, opinie itd....


 


 


 6. Tańce narodowe krajów partnerów projektu CHEST: Polski,

      Litwy,  Portugalii, Turcji ( 8 sierpnia 2020r.)


 

Ponownie zapraszam na seminarium internetowe projektu. Dziś przedstawiamy  tekst i film o narodowych tańcach krajów partnerskich projektu CHEST: Polski, Litwy, Portugalii, Turcji. . Autorką jest Jadwiga Barcewicz, która ponownie zadziwia wyczuciem tematu, wiedzą i umiejętnościami tworzenia filmów. A włączenie do tej prezentacji  tańców ludowych innych krajów wykonywanych przez seniorów UTW w ogromnym stopniu wzbogaca działalność i wartość projektu CHEST. Bardzo ale to bardzo dziękuję Jagodzie za jej wspaniałą pracę w projekcie.
Zapraszam jeszcze raz do obejrzenia tego tematu, który na pewno spodoba się wszystkim. Czekamy również na uwagi, komentarze i uzupełnienia, które proszę przesłać na e-mail Jagody.

Danuta Sajur


 

 

Tańce narodowe partnerów projektu CHEST

Taniec narodowy jest to taniec charakterystyczny dla danego kraju, wyróżniający go spośród innych państw, związany z jego kulturą. Jednak nie wszystkie kraje posiadają tańce narodowe. Poniżej przedstawiam tańce narodowe przypisane do konkretnych państw uczestników realizowanego międzynarodowego Projektu „Cultural and nature Heritage is European  Strength and Treasure”w języku polskim „Dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze  to europejska siła i skarb” w skrócie CHEST tj. Polski (koordynator), Litwy, Portugalii i Turcji.

Na 26 państw Europy tylko 17 posiada własny taniec narodowy: Polska – Polonez; Niemcy – Walc; Ukraina – Kozak, Hopak; Czechy – Polka; Węgry – Czardasz; Słowacja – Hajduk, Odzemek; Włochy – Tarantela; Rosja - Trepak, Kalinka; LITWA – Suktinis; Austria – Lander; Hiszpania – Flamenco; Francja – Gawot, Menuet; Anglia – Morris; Szwecja – Gonglar, Skainklat; Rumunia – Syrba; Norwegia – Halling; Białoruś – Lawonicha. 



 Fot.1.  Mapa krajów Europy posiadających tańce narodowe.

Na mapie  (Fot.1) nie ma Portugalii. W źródłach w  Wikipedii – wolnej encyklopedii znajdują się następujące  listy konkretnych tańców:

1. „Lista etnicznych, regionalnych i tańców  ludowych – „List of ethnic , region al, and folk Dance by origin ”,tańce te są również wymienione na ogólnym, non categorized -  indeksie listy konkretnych tańców. Według tej listy w Portugalii tańce: ChulaCorridinhoMalhãoViraFado uznawane są za najpopularniejsze, tradycyjne tańce ludowe, zaś taniec Vira za taniec narodowy.

2. Kolejna lista (Fot.2) tańców narodowych-  według krajów. Nie wszystkie kraje oficjalnie uznają taniec narodowy lub tańce. Na tej liście tańców narodowych -  „List of national dances” nie ma Litwy.

Portugalia

Vira

Polska

Krakowiak , Kujawiak , Mazur , Oberek , Polonez

Turcja

Zeybek , Halay , Horon


Fot.2  Fragment listy tańców narodowych według krajów „List of national dances” (Wikipedia – wolna encyklopedia) 


POLSKA

Historia Polski, dużego i znaczącego kraju w Europie, przez wieki pozbawionego państwowości i wolności, wiernie i dumnie trwającego przy zdobyczach własnej kultury, pozostawia do dzisiaj w umysłach i postawach Polaków wieczny ślad. Bez niezliczonych jej elementów niemożliwe byłoby przetrwanie narodu polskiego. Polskie tańce narodowe stanowiły przez lata jeden z fundamentów pamięci i tożsamości Polaka. Polskie tańce narodowe były chronione przed zapomnieniem i dbano o ich przekazywanie z pokolenia na pokolenie niemal od początków ich powstawania. Była synonimem polskości. Żyje obecnie w setkach zespołów artystycznych nieprofesjonalnego ruchu artystycznego oraz w funkcjonujących w miastach w domach tańca. Polskie tańce narodowe jako przejaw kultury związane były zawsze z określonymi środowiskami i spełniały określone funkcje. W kształtowaniu ich formy muzycznej i tanecznej ważną rolę odegrały środowiska szlacheckie, magnackie, mieszczańskie, a także scena polska. Powiązane są z dziejami Polski, walkami narodowo-wyzwoleńczymi, treściami patriotycznymi, które przez prawie cały wiek XIX czyniły z nich symbol "polskości" narodu, którego państwa na mapie świata nie było.

Polska posiada wiele tańców narodowych. Polskie tańce narodowe: polonez, mazur, kujawiak, oberek, krakowiak znajdują się  na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce; Rok wpisu na Krajową listę: 2019.

Reprezentacyjnym, narodowym tańcem polski jest POLONEZ. Polonez należy do najstarszych tańców polskich. Jego początków należy się doszukiwać już w bardzo wczesnych starosłowiańskich korowodach tanecznych. Zrodził się, podobnie jak inne polskie tańce narodowe wśród ludu wiejskiego. Wyrósł z tańca zwanego chodzonym, towarzyszącego najczęściej wiejskiemu obrzędowi weselnemu. Ze środowisk wiejskich, przez szlacheckie zaścianki, polonez przedostał się na dwory magnatów i wreszcie na dwór królewski, skąd wywędrował poza granice Polski.

Największy rozkwit poloneza zaznaczył się w ciągu drugiej połowy XVIII i pierwszej ćwierci XIX wieku, tj. w okresie, kiedy cieszył się największą popularnością jako taniec towarzyski i w którym zaznaczył się największy rozwój jego artystycznej muzyki stylizowanej. W tym czasie był tańczony w różnych środowiskach społecznych: przez ludność wiejską, mieszczaństwo, drobną szlachtę zaściankową oraz magnaterię. Uczono go w szkołach i prezentowano na scenach. W tym właśnie okresie ukształtował się zasadniczy i najbardziej charakterystyczny zespół muzycznych i ruchowych cech tego tańca.

Pierwotny polonez, tańczony przez lud wiejski, w zależności od regionu i rodzaju obrzędów czy uroczystości, podczas których był wykonywany, nie zawsze posiadał tę samą formę ruchową (w każdym regionie tańczono go nieco inaczej) i występował pod różnymi nazwami. W literaturze muzycznej, traktującej o polskiej muzyce ludowej i o polskich tańcach ludowych, napotkać można cały wachlarz tych nazw. Oto niektóre z nich: polski, wielki, pieszy, chodzony, do-przodka, przodek, starodawny, nieskoczny, starosta, marszałek, polonez, polezon’a polizon’a, łażony, wolny, obchodny. Ogólnie o charakterze ruchu poloneza można powiedzieć, że jest on tańcem wolnym, spokojnym, płynnym, uroczystym, a jego zasadniczą cechą jest dostojność.

Niezwykle istotne jest to, iż polonez ma obecnie powszechne zastosowanie jako forma celebracji donośnych wydarzeń szkolnych. Tradycją w szkołach jest rozpoczynanie balu studniówkowego właśnie od poloneza. Ten ważny zwyczaj jest wciąż żywy, i pozostaje ważnym elementem szkolnych uroczystości.

 LITWA

Litewska muzyka ludowa wykazuje wiele cech wspólnych z kulturą muzyczną narodów ościennych: łotewską, fińską, słowiańską; o istnieniu odrębnego litewskiego folkloru wspominają przekazy z XVI w. (Miechowita, Stryjkowski); zapisy rozpoczynają się w połowie  XVIII w. W pieśni dominuje jednogłos; w południowo.-wschodnich rejonach Litwy pojawia się rodzaj kanonu (sutarines) oraz formy wielogłosowe znane od drugiej  połowy XVIII w. Najbardziej znane są formy daina i giesmé przeważnie poświęcone pracy, a także miłości. Folklor taneczny stanowią m.in. korowody obrzędowe (iewaro tiltas, sadute), tańce towarzyszące zakończeniu prac polowych (auginele, audejele), tańce męskie (ožjalis, džigunas), żeńskie (kepurine) i inne (suktinis, ionkelis). Najpopularniejsze instrumenty: kanklés (strunowy, szarpany), skudučiai (odmiana fletni Pana), trimitai (zespół pięciu drewnianych trąb), birbiné (flecik), rogi, trąby.

 

Taniec ludowy jest wytworem kultury ludowej. Stał się określeniem dotyczącym nie tylko samego sposobu poruszania się, ale również tradycyjnej muzyki, a dokładnie utworów komponowanych specjalnie z myślą o konkretnym rodzaju tańca.

Do wprost narodowych tańców Litewskich te należą: JASKUŁKA (Blendingieli); TOPOR (Kirwis); BITWA (Musztini).

 

Rok 2018 był bardzo ważny dla Litwy i Polski. Obchodziliśmy 100 rocznicę odzyskania niepodległości. Sto par – członkowie polskich zespołów artystycznych na Litwie oraz litewskiego zespołu „Pylimėlis” zatańczyło na placu Ratuszowym w Wilnie poloneza oraz litewski taniec narodowy suktinis. Tak artystyczna młodzież uczciła 100-lecie odrodzenia niepodległości Litwy. Uroczysty popis wieńczyła prezentacja dwóch flag – Litwy i Polski.

. 


Fot. 3 Polonez i Suktinis w hołdzie litewskiej niepodległości Fot.4.1 Polonez i Suktinis w hołdzie litewskiej niepodległości (flaga Litwy)Fot.4.2 Polonez i Suktinis w hołdzie litewskiej niepodległości (flaga Polski)

 Ciekawostka!

Od popularnego litewskiego, narodowego tańca „Suktinis” swoją nazwę zaczerpnął najpopularniejszy historyczny napój litewski -  miód pitny nazwany też „Suktinis”.

Jest to kompozycja miodu z jagodami jałowca, kwiatami goździka, pąkami topoli, żołędziami i wieloma ziołami. Bogaty kolor uzyskano dzięki dodatkowi soków z jagód, czarnej porzeczki i maliny. Dojrzewa przez 18-20 miesięcy i w efekcie uzyskuje się trunek o wspaniałym aromacie, smaku i wysokiej mocy (50%). Serwowany jest solo lub jako dodatek do herbaty i kawy. Świetnie pasuje do pikantnych potraw, jest też znakomity w kuchni do marynowania mięs.

W roku 2004 miód pitny „Suktinis” został uznany za Produkt Roku Litwy i uzyskał status dziedzictwa kulinarnego


Portugalia

 

We wszystkich miejscach i w każdym czasie ludzkość zawsze imponowała pomysłowością  dźwięków i muzyki  istniejących w swoim naturalnym środowisku. Głos i klaskanie rąk można z pewnością uznać za pierwsze formy instrumentalne wykorzystywane przez człowieka.

Półwysep Iberyjski był domem wielu różnych narodów i kultur. A więc te narody i ich kultury wywierały wpływ na  to co  jest muzyką portugalską.

Portugalska muzyka ludowa wywodzi się z tradycyjnych pieśni społeczności, która wyraża  poetycki charakter ich przekonań i opowiada o  historii pokoleń. W ludowych tańcach portugalskich używane są typowe instrumenty:  gitara, mandolina, dudy, akordeon, skrzypce, perkusja i ogromna różnorodność instrumentów dętych i perkusyjnych.

Na wyżej wymienionej liście (Fot.1) nie ma naszego projektowego partnera Portugalii. Natomiast w Wikipedii, wolnej encyklopedii -  znajduje się  lista tańców zgrupowanych  według pochodzenia etnicznegokraju lub regionu. Tańce te są również wymienione na ogólnym, noncategorized indeksie listy konkretnych tańców.

Według tej listy w Portugalii tańce: ChulaCorridinhoMalhãoViraFado uznawane są za najpopularniejsze, tradycyjne tańce ludowe, zaś taniec Vira za taniec narodowy.

Jest to najbardziej popularny taniec i  jest wykonywany w każdym regionie. Ma rytm trzystopniowy, który jest bardzo podobny do walca, ale jest szybszy i pary tańczą do przodu do tyłu bez trzymania się za ręce. Jest kilka sposobów tańczenia Vira.

Na drugim  miejscu jest styl Fado – jest to  gatunek muzyczny uprawiany prawie wyłącznie w swojej ojczyźnie – Portugalii. Wyjątkiem jest Japonia, gdzie jest garstka artystów śpiewających fado po japońsku (chociaż należy zaznaczyć, że zdaniem purystów gatunkowych fado zaśpiewane w innym języku niż portugalski przestaje być fado.

27 listopada 2011 roku fado, jako styl popularnych pieśni został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO. 

Fado (przetłumaczone jako przeznaczenie l los) to gatunek muzyczny powstały w XIX wieku w biednych dzielnicach portowych miast Portugalii, głównie w lizbońskich kwartałach   Alfama i Mouraria Charakteryzuje się smutnymi melodiami i tekstami, często o morzu lub życiu ubogich. Muzyka jest bardzo związana z portugalskim słowem  Saudade (unikalny wyraz bez dokładnego tłumaczenia w innym języku). Jest to rodzaj tęsknoty i przekazuje złożoną mieszaninę głównie nostalgii, ale też smutek, ból, szczęście i miłość.

Istnieją dwie główne odmiany fado, a mianowicie  z miast Lizbona  i Coimbra . Styl Lizbona jest najbardziej popularny, zaś styl Coimbra jest bardziej wyrafinowany. Nowoczesne fado jest najbardziej popularną muzyką  w Portugalii i gra ją wielu znanych muzyków. Zgodnie z tradycją, Lizbońską  klaskamy w dłonie, w Coimbra kaszlesz jakby wyczyszczenie gardła.

W XX wieku muzyka fado była śpiewana przez piosenkarzy, i grana na gitarze portugalskiej, ale coraz więcej z udziałem kwartetów  smyczkowych do pełnej orkiestry.

Składniki Fado to szal, gitara, głos i szczere emocje.

Fado jest najprawdopodobniej najstarszym folkiem  miejskim na świecie i stanowi serce portugalskiej duszy, a do tego kwestia wydajności fado nie powiedzie się, jeśli publiczność nie zostanie doprowadzona do łez. 


TURCJA

Położona nad  trzema morzami, rozciągająca się na ważnych szlakach handlowych Turcja, ma złożoną, wyrafinowaną kulturę, co znajduje odzwierciedlenie w różnorodności swoich tańców. Dominujące formy taneczne są to  rodzaje linii tańca.  Istnieje wiele różnych rodzajów tańców ludowych wykonywanych na różne sposoby w Turcji, a te odzwierciedlają strukturę kulturową każdego regionu. 

 

 


Najbardziej znane tańce w poszczególnych regionach to:

1. „Bar” w prowincji Erzurum ,
2. „Halay” na wschodzie i południowym wschodzie,
3.  "Hora ” w Tracji ,
4.  „Horon” nad  Morzem Czarnym,
5. „Kaşık dans ediyor” w okolicach Konyi
6. „Lezginka” w Kars i Ardahan  
 

 


 Do najpopularniejszych tańców tureckich należą: zeybek, halay, horon.

 

Zeybek popularny taniec ludowy Zachodniej Anatolii. Wykonywany jest przez jedną, dwie lub grupę osób. Ma charakterystyczną formę, ale pozycja ramion i ciała różni się w zależności od regionu. Zeybek występuje w wolnym i szybkim tempie. Muzykę tworzą tradycyjne instrumenty, takie jak bęben Zurna, trzcina, łuk szpik itp. Taniec jest wykonywany przez mężczyzn symbolizuje dzielność, uczciwość i determinację, natomiast przez kobiety - wdzięk i harmonię.

Halay to regionalna kategoria stylów tańca ludowego w środkowej i południowo-wschodniej Anatolii .Towarzysząca tańcu muzyka to zurna i davul. Zaczyna się powoli i przyśpiesza. Halay to tradycyjny taniec na Bliskim Wschodzie , najczęściej grany podczas wesela na zurnie, wspierany przez davula, ale w ostatnich latach instrumenty elektroniczne zaczęły je zastępować. Zazwyczaj tancerze Halay tworzą okrąg lub linię, trzymając się jednocześnie małym palcem lub ramieniem, a nawet ręką w rękę, a ostatni i pierwszy gracz trzyma kawałek materiału. Jest to taniec narodowyArmenii , Azerbejdżanu , Iranu , Iraku i Turcji . 

Horon wywodzi się z greckiego słowa: Choros czyli taniec zarówno starożytnej i współczesnej greckiej muzyki. Turecki  Horon, to styl tańca  z regionu Morza Czarnego, obecnie nowoczesnej Turcji. Taniec zwany Horon charakteryzuje się różnymi prostymi krokami. Szybkie tempo, rytm i drobne kroki są dla niego charakterystyczne. Taniec wykonywany jest przez grupę tancerzy przy instrumentach typu Zurna, Mey.

 

Turecki taniec, który cieszy się na świecie największą popularnością to taniec brzucha, nazywany göbek dans. Jest to  taniec orientalny wykonywany  przez tancerki ubrane w specjalne stroje odsłaniające brzuch, a często zasłaniające twarz. Cechami charakterystycznymi dla tego tańca są specyficzne ruchy bioder, brzucha, biustu, głowy i rąk. Tancerka często używa rekwizytów, takich jak zills (saggaty), woale, skrzydła Isis, miecze, laski świeczniki i inne. Najpopularniejsze style to egipski, turecki, syryjski i libański. Taniec brzucha znany jest także z wielu korzyści, zarówno na płaszczyźnie fizycznej, jak i duchowej: m. in. wzmacnia i rozluźnia mięśnie, poprawia krążenie, wyszczupla talię oraz pozwala odkryć w sobie prawdziwą kobiecość, przez co zwiększa pewność siebie i powoduje lepsze samopoczucie.

 

Taniec odgrywa w życiu ludzi na całym świecie i w rozmaitych kulturach ogromną rolę nie tylko dziś, ale właściwie od początków dziejów ludzkości. Taniec pomaga w utrzymywaniu równowagi emocjonalnej, daje poczucie bezpieczeństwa. Dlatego też jest wykorzystywany  również jako metoda psychoterapii. ... Podsumowując, taniec jest ekspresją ruchową uszlachetniającą człowieka. Może bowiem pełnić wiele funkcji - estetyczną, poznawczą czy utrwalającą tożsamość.

 

 

Opracowała  Jadwiga Barcewicz



Żródła:

  1.   Wikipedia – wolna encyklopedia
  2.   Tańce narodowe w Europie: Trybalska Magdalena, Romanowska Karolina
  3.    https://pl.qwe.wiki/wiki/List_of_ethnic,_regional,_and_folk_dances_by_origin
  4.    https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_national_dances 


 Dyskusja, opinie, uwagi itd....


 


Ciekawe przedstawienie tematu. Podziwiam twoją pracowitość.Alicja Temler



Hello Jagoda,

You worked hard once again and prepared beautiful presentations. I am so lazy that I couldn't have learned any little Polish within our 6 years long friendship. So it is pity for me that I couldn't follow the words in the first presentations. The second one is a fantastic combination of folk dances of four countries. And also it was good idea to merge with the ladies dances from our other 2 projects. I remember it was how big surprise for me to watch your performance with colourful dresses with Turkish song. I missed that moment. Of course, it is quite normal to receive such sweet works from the people of that magnificent city.
Best greetings,
Hakki

 Cześć Jagoda,

 Po raz kolejny ciężko pracowałaś i przygotowałaś piękna prezentację.

Jestem tak leniwy, że w ciągu naszej 6-letniej przyjaźni nie nauczyłem się ani trochę języka polskiego.

Szkoda więc, że nie mogłem nadążyć za słowami z pierwszych prezentacji.

Drugi to fantastyczne połączenie tańców ludowych czterech krajów.

Warto też było połączyć tańce pań z pozostałych 2 projektów.

Pamiętam, jak wielkim zaskoczeniem było dla mnie oglądanie Waszego występu w kolorowych sukienkach z turecką piosenką.

Brakowało mi tej chwili. Oczywiście otrzymywanie takich słodkich prac od mieszkańców tego wspaniałego miasta jest czymś normalnym.

Pozdrowienia,

Hakki


 


Piękne tańce - Walentyna Łuksza


 


Zapraszam na kolejne seminarium internetowe.
Jagoda  prezentuje kolejny temat a mianowicie "Puszcza Knyszyńska i jej zabytki kulturowe". Jak sama napisała: "Puszczę Knyszyńską "przetelepałam" "wzdłuż i wszerz", "sucha nogą i na mokro", z aparatem i bez"... Dla mnie prezentacja ta jest wprost genialna. Czuje się wyrażnie, że te wszystkie miasteczka, kościoły, cerkwie, meczety i inne zabytki znajdują się w puszczy. Wielkie gratulacje dla Jagody. Dziękuję bardzo za tak wspaniałą pracę.
Danuta Sajur

 7. "Puszcza Knyszyńska i jej zabytki kulturowe" (8 września 2020 r.)



 Dyskusja, opinie, uwagi ....


obejrzałam film "Dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze" muszę powiedzieć, że podziwiam autorkę, bo zebrała naprawdę dużo materiału  ALE!!

Na stronie UTW mamy osobno dziedzictwo kulturowe i dziedzictwo przyrodnicze, połączenie tych tak bogatych ale różnych tematów spowodowała, przynajmniej dla mnie,że kilkakrotnie musiałam wracać do filmu aby cokolwiek z tego zrozumieć.oraz spowodowało, że niewiele  z tego  zapamiętałam .Chyba bardziej czytelny byłby ten obszerny materiał  materiał przedstawiony w formie referatu ilustrowanego zdjęciami. Oglądając film trzeba czytać duże teksty , a potem różnorodne zdjęcia, co nie jest sprawą łatwą przynajmniej dla takich młodziaków jak my.

Alicja Temler 


 


Jagoda zaprasza wszystkich uczestników projektu na ponowną „podróż online” przez nasz kraj. W prezentacji "Cuda materialne Polski" pokazuje zabytki naszego kraju w trzech częściach a mianowicie Polskę północną, środkową i południową. Ma również nadzieję, że przekazuje wrażenia estetyczne, troszkę wiedzy o malowniczych zakątkach, znanych dziełach architektonicznych i ich twórcach a wielu z nas do wspomnień. 
Popieram to zaproszenie  na kolejne seminarium i proszę o komentarze, uwagi i uzupełnienia.
Danuta Sajur 
 
 
8. "Cuda materialne Polski" ( 12 października 2020)


 Dyskusja, opinie, komentarze, uwagi, uzupełnienia....


 


TROCHĘ TO WSZYSTKO POMIESZANE, ZBYT SZEROKI TEMAT OBEJMUJE WYRYWKOWO WYBRANE KOŚCIOŁY, PAŁACE, I INNE BUDOWY. ZA MAŁO INFORMACJI. MOIM ZDANIEM BAZYLIKA W LICHENIU NIE STANOWI ŻADNEGO ZABYTKU ALE DOWÓD PYCHY BUDUJĄCEGO.

Alicja Temler


 


Danusiu, obejrzałam "Cuda materialne Polski'. Mój komentarz.

Jagoda rzeczywiście zafundowała nam "ekspresową podróż" - zabytki Polski w filmowej "pigułce". To może być skuteczny lek  antywirusowy! Ale wymaga wielokrotnej aplikacji, bo materiał bardzo bogaty.
Bożenna Krzesak- Mucha

 


Dzień dobry, obejrzałam obie prezentacje przygotowane przez Jagodę. Brawo! Piękny jest nasz kraj. Przypomniały mi się nasze wycieczki i  wędrówki  z Waldkiem Malewiczem, Izą Walentynowicz i z PTTK. Miło powspominać w te długie ciemne wieczory, w czasach zarazy. Miejmy nadzieję, że z nadejściem wiosny,  odżyje w nas nadzieja i chęć do dalszych wędrówek i zobaczenia wszystkich tych cudów natury i cudów materialnych. Podziwiam pracowitość i zaangażowanie Jagody. Gratulacje.

Maria Beręsewicz

 


Witam uczestników projektu CHEST,
Dawno nie mieliśmy wspólnych zajęć projektowych, za którymi bardzo tęsknię ale nawet seminariów internetowych. Dlatego bardzo się cieszę, że nasz znakomity tandem Jagoda i Waldek opracowali nową prezentację na nasze projektowe seminarium.
Otrzymałam od Jagody film i tekst do książki o dziedzictwie niematerialnym Podlasia pt. "Królowa polskich kolęd".
Jagoda ma świetne wyczucie czasu gdyż zbliża się Boże Narodzenie a prezentacja jest o najważniejszej kolędzie "Bóg się rodzi". 
Zadziwiło mnie jak mało wiedziałam o genezie tej kolędy i jak ściśle związana jest ona  Białymstokiem oraz to w jak wielu wersjach melodycznych jest wykonywana.
Prezentacja ta wspaniale wpisuje się w naszą działalność projektową. Wielkie gratulacje dla Waldka i Jagody za następną świetną pracę.
Danuta

 9. "Królowa polskich kolęd "Bóg się rodzi" ( 27 listopada  2020 r.)



 Królowa polskich kolęd „Bóg się rodzi”

         Pieśń o Narodzeniu Pańskim", utwór Franciszka Karpińskiego, popularnie znany jako kolęda "Bóg się rodzi", nazywana jest często królową polskich kolęd. Mało kto wie, że tekst pieśni powstał w Dubiecku nad Sanem. Tekst powstał na zamówienie księżnej marszałkowej Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej (1736-1816).

          Kolęda, wraz z innymi utworami składającymi się na Pieśni nabożne, zabrzmiała po raz pierwszy w 1792 r. w Starym Kościele Farnym w Białymstoku.

           Księżna Izabela z Czartoryskich Lubomirskiej była osobą niezwykle aktywną, przyjmowaną na najsławniejszych dworach Europy. Działała w polityce krajowej i międzynarodowej. Troszczyła się o swoich poddanych, ale również była mecenasem artystów, malarzy, muzyków, poetów. Podczas podróży zawsze odwiedzała teatr, operę, słuchała koncertów, kupowała i zamawiała wartościowe dzieła sztuki. Posiadała olbrzymią kolekcję zbiorów muzycznych na zamku w Łańcucie, w skład której wchodziło ok. 400 oper. Sama grała na klawikordzie w zespole kameralnym. Jej smak i wyczucie dostrzeżono już za życia, swoje wiersze poświęcał jej na przykład Adam Naruszewicz, autor Bukietu na imieniny księżniczki Elżbiety Lubomirskiej, marszałkówny koronnej (1768).

         Franciszek Karpiński (1741-1825) zetknął się z księżną podczas pobytu w Wiedniu w latach 1769-1770. Poświęcił jej wówczas wzmiankę w Pamiętniku. Był świetnie wykształconym poetą, zafascynowanym kulturą ludową. Pisał sielanki, wiersze miłosne, patriotyczne i religijne, dumy, elegie. Pozostawił po sobie pamiętniki, autobiografię i duży zbiór listów. Niektóre jego wiersze szybko stały się popularne, przekształciły się w pieśni. Należą do nich „Kiedy ranne wstają zorze”, „Zróbcie mu miejsce”, „Pan idzie z nieba”, oraz „Bóg się rodzi” – tak opisuje Fundacja Książąt Lubomirskich. Ta ostatnia powstała w Dubiecku podczas odwiedzin Franciszka Karpińskiego w posiadłości Krasickich.

         Pieśń składa się z pięciu zwrotek, każda po osiem ośmiozgłoskowych wersów. Łańcuch oksymoronów w tekście, np. "blask ciemnieje" uwydatnia znaczenie cudu, jaki miał miejsce w stajence. Słowa kolędy podkreśla formuła z Ewangelii św. Jana "A Słowo Ciałem się stało i mieszkało między nami". Piąta strofa rozpoczynająca się słowami "Podnieś rękę, Boże Dziecię, błogosław (Ojczyznę) krainę miłą" nadaje pieśni charakteru narodowego, zwrotka ta nawiązywała również do posiadłości książąt Lubomirskich.

         Utwór tak poważny w treści, znacznie odróżnił ją od popularnych wtedy kolęd ludowych. Autorowi udało się połączyć wzniosłość z potocznością.


         Tekst Karpińskiego już wkrótce po opublikowaniu był śpiewany, ale na różne melodie. Obecnie używana melodia, utrzymana w rytmie poloneza, przypisywana bywa Karolowi Kurpińskiemu, aczkolwiek nie wyklucza się jej ludowego pochodzenia. Według innych źródeł jest to polonez koronacyjny królów polskich jeszcze z czasów Stefana Batorego

(XVI w.). W pierwszej połowie XIX wieku była powszechnie znana w całej Polsce, chociaż śpiewana była, w zależności od regionu, w różnych wariantach melodycznych.

Słowa kolędy „Bóg się rodzi

 Bóg się rodzi, moc truchleje, Pan niebiosów obnażony! Ogień krzepnie, blask ciemnieje, ma granice Nieskończony. – to te słowa autora kolędy „Bóg się rodzi” wyrażają najgłębszą tajemnicę narodzenia Jezusa. Nieskończony Bóg, Stwórca nieba i ziemi, wszystkich bytów niebieskich i ziemskich przyjął postać człowieka, istoty słabej, podatnej na choroby. Tej, której istnienie jest ograniczone czasem.

Ma granice Nieskończony. Wzgardzony okryty chwałą, śmiertelny Król nad wiekami.

Tu wypełniają się słowa Pisma mówiące o tym, że Słowo, które było na początku, Słowo, które było u Boga i Bogiem było, stało się ciałem.

Tak oto, kolęda „Bóg się rodzi” oddawała, oddaje i będzie oddawać największą, jedyną Prawdę o Bożym Narodzeniu. Poświadczają o tym czytania, które są zawarte w Piśmie, a które to słyszymy podczas całego dnia w kościele.

       Autorem słów tej wspaniałej pieśni jest Franciszek Karpiński (1741-1825).  Autorem muzyki natomiast najprawdopodobniej jest Karol Kurpiński – kompozytor epoki klasycyzmu, choć są i teorie, że jest to utwór wyłącznie ludowy.

       W czasie późniejszym nie obeszło się bez prób – jednej udanej – dopisania kilku wersów do kolędy. Autorem słów, które do dziś znajdują się w kolędzie, a które zostały dopisane w czasie późniejszym jest Gustaw Ehrenberg (1818–1895). W czasie Wiosny Ludów dopisał słowa, w których stara się zachęcić do walki narodowowyzwoleńczej. Warto wspomnieć, że Gustaw Ehrenberg był synem cara z „nieprawego łoża”, jednak co istotniejsze charakteryzował go ogromny patriotyzm i miłość do Polski. Poeta ten przepełniony był bólem i tęsknotą za ojczyzną, gdyż dosłownie całe dojrzałe życie spędził jako wygnaniec na Syberii.

 

Autor kolędy



 Franciszek Karpiński (1741-1825), autor kolędy „Bóg się rodzi”.

Kim był autor tej wspaniałej pieśni? Franciszek Karpiński urodził się 4 października 1741 r. w Hołoskowie na Pokuciu. Ojciec Franciszka, Andrzej pełnił obowiązki zarządcy wioski w majątku Potockich. Karpińscy byli wielodzietną rodziną niezamożnej szlachty, pieczętującej się herbem Korab.

Młody Franciszek pobierał nauki w kolegium jezuickim w Stanisławowie, a następnie kontynuował naukę w akademii jezuickiej we Lwowie, po ukończeniu której uzyskał stopień doktora filozofii i nauk wyzwolonych, a także bakałarza teologii. Przez półtora roku uzupełniał swoje wykształcenie w Wiedniu.

Po powrocie z Wiednia rozpoczął pracę guwernera na dworach magnackich. Od 1791 r. pełnił funkcję guwernera sześcioletniego księcia Dominika Radziwiłła, przebywając w Zabłudowie. W 1792 r. zrezygnował z tej posady.

Franciszek Karpiński uczestniczył w obiadach czwartkowych u króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W Warszawie zawarł znajomość z Izabelą z Poniatowskich Branicką. Przez cztery lata (1785-1788) przyjeżdżał na okres trzech letnich miesięcy do Białegostoku, na dwór Izabeli Branickiej. W końcu osiadł w folwarku Kraśnik na skraju Puszczy Białowieskiej (powiat prużański, Białoruś). Zmarł 16 września 1825 r. w Chorowszczyźnie nieopodal Wołkowyska. Pochowany został na cmentarzu przykościelnym w Łyskowie.

„Pieśni Nabożne” -  książka nieduża, ale bezcenna



Pierwsza znana wzmianka o pracy nad tekstami „Pieśni Nabożnych” zawiera list Karpińskiego do ks. Marcina Poczobuta z dnia 6 sierpnia 1787 r. Poeta przebywał wówczas na wakacjach w Białymstoku u Izabeli Branickiej.

Za wiersze przysłane dziękuję: przyłączam moje pieśni dla pospólstwa, które tu zrobiłem, i śpiewać je wkrótce w kościele będą.

Do listu dołączone zostały wczesne redakcje trzech pieśni: Pieśni porannej, Pieśni podczas pracy i Pieśni wieczornej. Ukazały się one w 1792 r. w Drukarni Bazylianów Supraskich.

Drukarnia supraska działała w latach 1695-1803 przy unickim klasztorze ojców bazylianów.

 "Pieśni nabożne" Franciszka Karpińskiego kupiła Książnica Podlaska. To 142 starodruk w zbiorach placówki.  „To bardzo ważne, że dzieła wydrukowane w drukarni ojców bazylianów w Supraślu, autorstwa Franciszka Karpińskiego, związanego z Białymstokiem poprzez wizyty na dworze Izabeli Branickiej, wróciły do naszego regionu – podkreśla Jolanta Gadek, dyrektor Książnicy Podlaskiej im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku. Te utwory zostały wydane w związku z pierwszą rocznicą uchwalenia Konstytucji 3 Maja, nam udało się je zakupić w roku stulecia odzyskania niepodległości przez Białystok. Poza tym to właśnie tutaj – w stolicy województwa podlaskiego, przyznawana jest Ogólnopolska Nagroda Literacka im. Franciszka Karpińskiego.

„Stolica województwa, jest także stolicą jednej z najpiękniejszych i najpopularniejszych polskich kolęd.

Jest to kolęda trudna, ale ten rytm i tempo poloneza, sama treść - jest tak podniosła, i myślę, że dla wielu polskich rodzin ta kolęda wiele znaczy.

Kolęda wiele znaczy też dla Białegostoku. Po raz pierwszy, drukiem, wraz z całym wydaniem "Pieśni Nabożnych" ukazała się w klasztorze ojców Bazylianów w Supraślu. I po raz pierwszy ponad 220 lat temu - w białostockim starym Kościele Farnym, zabrzmiała. - Nie tylko w Białymstoku, ale w całej Polsce - wspaniała, piękna kolęda "Bóg się rodzi" - to nasza duma lokalna. A dlaczego w Białymstoku? A no dlatego, że tu był na dworze Izabeli Branickiej Franciszek Karpiński - mówi Andrzej Lechowski, dyrektor Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.
Jeden z najwybitniejszych polskich poetów XVIII wieku, sprowadzony do miasta przez hetmanową czuł się tu wyjątkowo dobrze. "Pieśń o narodzeniu Pańskim", bo taki prawdziwy tytuł nosi kolęda - Franciszek Karpiński napisał w Dubiecku nad Sanem. Majestatyczna, podniosła - uwydatnia znaczenie cudu, jaki miał miejsce w stajence. Symboliczną wymowę ma ostatnia zwrotka kolędy. Podnieś rękę Boże Dziecię, Błogosław Ojczyznę Miłą.. - to nawiązanie do trudnej sytuacji, w jakiej pod koniec XVIII wieku znalazła się Rzeczpospolita.

Jednak choć historia tej jednej z najpiękniejszych polskich kolęd jest ściśle związana z Białymstokiem i nawiązuje do dziejów Polski - niewiele osób potrafi coś o niej powiedzieć.

Na szczęście lepiej niż z historią jest ze śpiewaniem”.

Opracowała Jadwiga Barcewicz  

Źródła:

Izabela Szymańska, „W poszukiwaniu Arkadii. Związki Franciszka Karpińskiego z Podlasiem”, [w:] „Bibliotheca Mundi. Studia bibliologiczne ofiarowane Janowi Leończukowi”, Białystok 2016, s. 571-579.; Roman Sobol, „Franciszek Karpiński”, Warszawa 1987.

„Korespondencja Franciszka Karpińskiego z lat 1763-1825”, Wrocław 1958, s. 30-33.

Roman Sobol, „Pierwodruk „Pieśni nabożnych” Karpińskiego”, „Pamiętnik Literacki”, 1958, nr 2, s. 505-514. Książnica Podlaska  fot. Bogusława Maleszewska-Oksztol  oprac.ak


 Dyskusja, opinie, uwagi....


 


Dear Jagoda,

Very nice Christmas presentation, I've sent it to our IT person Egle to place it on CHEST Wordpress.

 Wish you health and peace.

 Best wishes,

 

Indre


 


 


10. "Język esperanto jako nośnik kultury esperanckiej" 
        (21 stycznia 2021 r.)
 
 
Witam na kolejnym seminarium internetowym projektu CHEST w temacie dziedzictwa kulturowego niematerialnego pt. "Język esperanto jako nośnik kultury esperanckiej".
Ponownie zawdzięczamy to Jagodzie, która zebrała ogromny materiał informacyjny o  Zamenhofie, języku esperanto, aktywnościach esperantystów, itd.. Nie zapomniała nawet o naszej koleżance-esperantystce, Ninie Pietuchowskiej, uczestniczce naszego projektu. Jestem pewna, że prezentację tę obejrzycie z zainteresowaniem bo wiedza przekazana jest ogromna i ciekawa jest  forma prezentacji.
Danuta Sajur


Dyskusja, opinie, uwagi...... 


 


Uwagi: Stwierdzenie, że "Pomimo sceptycyzmu, uprzedzeń i świadomych sabotaży np władz francuskich..." A rząd francuski w 1905 r odznaczył Zamenhofa Orderem Legii Honorowej oraz podświetlono na jego cześć wieżę Eiffla   został on również  Komandorem Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania,
ośmiokrotnie był  nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla (1907, 1909, 1910, 1913, 1914, 1915, 1916, 1917).
2 Zmarł 14 kwietnia 1917 roku. Został pochowany 16 kwietnia na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 10, rząd 2). Uroczystą, pożegnalną mowę wygłosił rabin i kaznodzieja Wielkiej Synagogi na TłomackiemSamuel Poznański: „Przyjdzie chwila, że cała polska ziemia zrozumie, jaką promienną sławę dał ten wielki syn swojej ojczyźnie...)
3) Brakuje mi chociaż kilku słów na temat Światowego Kongresu w Białymstoku,. to była duża impreza.
4) Brak podkreślenia corocznych uroczystości dotyczących obchodów urodzin i śmierci
5) A krajowe kongresy różnych stowarzyszeń świadaczą o popularności esperanto w Polsce

Alicja Temler

 


 


Kiedy odwaga walczy z rozwagą

 

UTW w Białymstoku realizuje projekty finansowane przez Fundusze Europejskie. Jednym z nich to projekt CHEST, którego elementem było seminarium internetowe  w zakresie dziedzictwa kulturowego niematerialnego pt. "Język esperanto jako nośnik kultury esperanckiej".

Dziedzictwo kulturowe to dla wielu trudny do zrozumienia temat, bo jak tu znaleźć wspólny element uniwersalnego języka esperanto, którym posługują się ludzie w 121 krajach, np. z procesją Bożego Ciała w Łowiczu czy polskimi tańcami narodowymi?  W 1954 roku Ogólna Konferencja UNESCO uznała w  e osiągnięcia esperanta współbrzmią z celami i ideUNESCO

W roku 1954 Ogólna Konferencja UNESCO (Organizacja Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury) uznała w rezolucji, że osiągnięcia Esperanta są zgodne z celami i osiągnięciami UNESCO.W W świecie coraz bardziej świadomym praw mniejszoraz językowych i NESCO

„Staraniem polskich esperantystów i dzięki zaangażowaniu posłów i senatorów R.P. skupionych w Parlamentarnym Zespole Wspierania Języka Esperanta – pod przewodnictwem Senatora prof. dr hab. inż Edmunda Wittbrodta, oraz współpracy z polskimi organizacjami esperanckimi jak również wybitnymi krajowymi oraz zagranicznymi osobistościami, MIĘDZYNARODOWY JĘZYK ESPERANTO uzyskał aprobatę Polskiego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, – prof. dr hab. Małgorzaty Omilanowskiej i wpisany został na Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Polski, co nastąpiło w dniu 31 października 2014...”  - napisano na stronie Centrum Edukacji Międzykulturowej w Nowym Sączu.

W Chorwacji "tradycja Esperanta" zyskała status Niematerialnego Dziedzictwa Narodowego  11 lutego 2019 roku. Zarejestrowano ten fakt na liście krajowej pod nr  Z-7298.

O wpis Esperanta na krajową listę ubiegają się również oficjalnie esperantyści słowaccy, ale jak dotąd nie udało im się uzyskać pozytywnej odpowiedzi. Z doświadczenia Polaków wiemy, że proces kwalifikacji trwa długo i wymaga wielu dodatkowych informacji.

Takie wpisy w wielu krajach na krajowe listy pozwolą na poczynienie dalszych starań o uznanie ESPERANTA jako dziedzictwa kulturalnego ludzkości i zgłoszenie propozycji o wpisanie go na Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturalnego Ludzkości UNESCO.

Na czym polega problem esperantystów w skali całego świata?

W roku 2005 poznałam na Kongresie Esperantystów-Dziennikarzy w Wilnie Andreasa Kuenzli. To szwajcarski esperantysta, językoznawca (interlingwista) i informatyk mieszkający w Bernie. Jego ogromne zaangażowanie w ruchu esperanckim nagrodzone zostało różnymi nagrodami i wyróżnieniami. Problem Andreasa polegał moim zdaniem na założeniu, że zawsze ma rację w swoich działaniach i ocenach. Jak przekonałam się osobiście Andreas nie potrafił dyskutować. On ogłaszał swoje teorie i oczekiwał, że otoczenie przyjmie je bez uwag. Prawdopodobnie dlatego z powodu niezadowolenia  z działania innych i strategii ruchu esperanckiego w roku 2008 wycofał się z udziału we wszystkich organizacjach esperanckich za wyjątkiem UEA. Na porzucenie i tej organizacji przyszedł czas w roku 2012.

Dlaczego o tym wspominam?

Dorobek naukowo-badawczy Andreasa Kuenzli był znany w esperanckim świecie i dlatego jego wypowiedzi są komentowane przez innych. Na wieść o wpisaniu Esperanta na Polską Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Polski Andreas Kuenzli opublikował na stronie http://www.planlingvoj.ch/Esperanto_pola_heredajo.pdf  broszurę pt. „Kial L.L. Zamenhof ne estis polo kaj kial Esperanto ne estas nur pola nacia heredaĵo Materiaj kaj nemateriaj konsideroj kaj argumentoj kontraŭ la uzurpado de Esperanto kiel pola kultura heredaĵo kaj de Zamenhof kiel polo” (Dlaczego L.L.Zamenhof nie był Polakiem i dlaczego Esperanto nie jest tylko polską spóścizną. Materialne i niematerialne rozważaniai argumenty przeciwko przywłaszczeniu sobie Esperanta jako polskiego kulturalnego dorobku i Zamenhofa jako Polaka”.)

A. Kuenzli kierował się jak zwykle emocjami nie dostrzegając formy dokonanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wpisu: „Esperanto jako nośnik kultury esperanckiej”. Ratyfikowana przez Polskę Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 r. nakłada na Państwa-Strony obowiązek inwentaryzacji przejawów tego dziedzictwa znajdujących się na ICH terytoriach zgodnie z zaleceniami i standardami Konwencji. Nikt nie zaprzeczy, że kultura esperancka w Polsce (jak  i w innych 120  krajach) istnieje, a więc  Polacy postąpili jak należy.

Niestety emocje naszego kolegi Kuenzlego są powielane przez  osoby przypadkowe, które nie zgłębiły tematu i kwestionują zasadność takiego wpisu.  W preambule UNESCO zapisano: ...wojny rodzą się w umysłach ludzi, również w ich umysłach powinny być zwalczane...

 

Elżbieta Karczewska


 


11. Semianrium Online (9 marca 2021)

Temat:  Część 1. "Ręcznik jako przedmiot - symbol sakrum w życiu mieszkańców

 prawosławnych Podlasia"; Część 2. "Z ręcznikiem i piosenką przez życie" - 

 Nina Bielenia

Witam uczestników projektu CHEST,

Nie mieliśmy tak dawno spotkań i seminariów projektowych że aż zatęskniliśmy za nimi. Dlatego wdzięczna jestem Jagodzie i Ninie, że opracowały taką wspaniałą prezentację o kolejnym dziedzictwie kulturowym Podlasia a mianowicie o sacrum ręcznika. Temat wpisuje się wspaniale w nasz projekt CHEST, a ponadto warto zobaczyć film i posłuchać pieśni zaśpiewanej przez Ninę. Nina śpiewa pieśń Bernada Ładysza "Matko moja ja wiem", inny tytuł "Lniany ręcznik". Podkładem do tej prezentacji jest właśnie smutna, piękna muzyka tej pieśni. Dla mnie ta prezentacja jest wspaniała i wzruszająca. Wielkie gratulacje autorom. Bardzo serdecznie zapraszam wszystkich do jej obejrzenia.

Danuta  

 

 


 Dyskusja: opinie, uwagi......


 


 

 

12. Seminarium online  "Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej" (23 marca 2021) 

 

Witam uczestników projektu CHEST.

„W tych trudnych czasach pandemicznych , kiedy nie ma możliwości spacerowania, podróżowania, zwiedzania muzeów, zapraszam uczestników projektu CHEST  (z UTW i z organizacji partnerskich - teksty po angielsku) do zwiedzenia online Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej zw. skansenem. Będzie to zaledwie kilkunastominutowa "podróż"  śladami zabytków, które przyjechały do skansenu z różnych zakątków regionu Podlasia i nie tylko. Dzięki temu miejscu możemy zobaczyć  jak żyła polska wieś, jak mieszkali nasi przodkowie. Wielu z nas odwiedzało już to miejsce nie raz, ale zasoby Muzeum są bezbrzeżne, więc warto raz jeszcze te najciekawsze budynki, miejsca, wystawy  obejrzeć, chociaż na slajdach,…. a dla wielu z nas zapewne powrócą  także i wspomnienia....Jagoda”

 

 

Danuta Sajur – koordynator  projektu




 Dysklusja: uwagi, opinie....


 


Drogie Koleżanki
Pobuszowałam dziś trochę po stronie projektu. Zrobiłam wirtualny spacer  po Muzeum Podlaskiej Kultury Ludowej i pewnie wiosną tam zajrzę. Jak zawsze - szacun dla Jagody!
..................
Pozdrawiam
Bożenna Mucha

 
 
© 2011 Uniwersytet Trzeciego Wieku w Białymstoku
Ten projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Projekt lub publikacja odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w nich zawartość merytoryczną.